TV Series | Reply 1988

Hôm qua có bạn trẻ bảo, Reply 1988 chán chưa từng thấy, dài lê thê bôi ra mãi, nếu mà rút gọn thành phim điện ảnh 1 tập thì hay. Tôi ngạc nhiên quá mức, rồi từ ngạc nhiên đi qua tức giận, rồi từ tức giận đi đến thương cảm. Phải. Thương cho một lớp thanh niên mới nổi sinh ra trong nhung lụa, chưa từng trải qua cái nghèo khó, cái vất vả đã kéo con người gần lại với nhau nên đã không đủ trải nghiệm để mà nhớ, mà ngẫm, mà tiếc cho điều đẹp đẽ đậm tính nhân văn của bộ phim.

Tôi vẫn nhớ rõ, trong chương trình Toàn cảnh kinh tế 2015 mà bạn bè share rầm rộ trên facebook, phóng viên VTV tại New York có nói một câu rằng, ở Cuba tuy khó khăn về vật chất nhưng con người sống rất vui vẻ và hạnh phúc, trong khi đó, New York xa hoa không phải lúc nào cũng dung thứ cho mọi người, không phải lúc nào cũng là điểm đích cho giấc mơ Mỹ để được đổi đời. Có rất nhiều lý do đứng đằng sau mỗi hiện tượng, nhưng điều có thể thấy rõ nhất là xã hội Cuba chưa bị nền kinh tế thị trường thao túng vào từng ngõ ngách, chưa bị đồng tiền chi phối cả những giá trị phi vật chất như đạo đức, hôn nhân, gia đình, tình yêu, giáo dục… nên dù khó khăn, con người vẫn giữ được phần tinh thần, càng khó khăn thì càng phải dựa vào nhau, mối liên kết cộng cồng, giữa người với người càng bền chặt, tạo ra chỗ dựa tinh thần vững chắc và nguồn lực nhất định cho từng cá nhân.

Trong tập đầu tiên của 1988, 5 đứa bạn thanh mai trúc mã cứ tới bữa lại được mẹ sai mang đồ nhà mình san cho các nhà khác, đi đi lại lại như con thoi mãi mà không về nhà ăn tối, tôi vừa buồn cười, vừa thương. Vì từng cảnh đời trong ngõ nhỏ ngày ấy sao mà giống những ngày tháng khó khăn của tuổi thơ mình đến thế. Đôi bố mẹ đi vắng cũng được gửi sang nhà hàng xóm ăn cơm mấy ngày trời. Những tháng năm ấy có cơm ăn với rau muống chấm nước mắm đã là hạnh phúc. Trẻ con cả xóm cứ đi học là chờ nhau, tan học thì kéo nhau bày trò vượt tường qua vườn ươm bắt cá bảy màu, bỏ cả ngủ trưa trèo cây hái hồng xiêm. Rồi phân vai đóng Hồng Lâu Mộng, mỗi đứa một cái khăn tay phất lên phất xuống phát mệt. Tối tối kéo nhau sang nhà bác hàng xóm có cái ti vi đen trắng, già trẻ lớn bé háo hức vừa xem vừa bình luận. Suốt từ lớp 6 tới lớp 12, mẹ chưa bao giờ phải mua sách giáo khoa cho mình vì các chị hàng xóm bí mật góp những sách cũ các chị đã dùng đem tặng mình. Nhớ sinh nhật lên lớp 6, lần đầu tiên nhận được món quà bất ngờ đầy ý nghĩa ấy, cảm động đến phát khóc, trong lòng tràn ngập biết ơn.

Một trong những cảnh tôi nhớ nhất phim là lúc mẹ Deoksun vật vã vì không có tiền cho em đi tham quan cùng bạn bè. Trong căn nhà nửa nhà nửa hầm, cửa sổ nhỏ chiếu ánh sáng yếu ớt không đủ xoa dịu cái tối tăm của căn phòng mà ngược lại còn làm sự bế tắc đặc quánh lại, cô Il Hwa cứ tức tưởi mà đấm thùm thụp vào ngực, tiếng thở dài tắc nghẹn ở cổ họng. Mình chợt nhận ra, có lẽ, mẹ đã có rất nhiều lúc nước mắt chảy ngược vào trong như thế này, khó khăn, túng quẫn cứ dính chặt vào người nhưng vẫn cố chịu đựng một mình không để ai hay biết. Những tình tiết cảm động trào nước mắt như lúc Bo Ra nhận ra giầy của bố rộng đến mức phải nhét khăn giấy trong ngày cưới của mình, hay lúc mẹ dang tay bảo vệ cô con gái bướng bỉnh trước cảnh sát mà quên mất rằng chính mình cũng đang chảy máu, lúc Jung Hwan ngồi tỉ mẩn viết phiên âm tiếng Anh tên của mẹ lên hộ chiếu, và cả lúc gấu bố cục mịch Moo Sung vốn bàng quan với thế sự đã phát điên lên vì lo lắng cho Taek, tất cả khiến mình nhớ và ngẫm nghĩ lại nhiều chuyện đã qua mà trước đây, những điều do vô tư vô tâm mình không hề để ý tới.

Đúng là Reply 1988 không có cốt chuyện giật gân, gay cấn, nhịp phim chậm rãi, quanh đi quẩn lại vẫn là chuyện nhỏ xóm nghèo, mỗi tập phim dài tới 1 tiếng rưỡi thay vì 40 – 60 phút như bình thường, nhưng phải chịu khó theo dõi, vì điều đặc biệt không nằm ở cao trào mà ở từng chi tiết nhỏ, từng lời thoại, ánh mắt, cử chỉ, phải xem đến tận cùng mới hiểu được những bài học đắt giá mà từng nhân vật học được. Người lớn cũng phải học làm bố mẹ, trẻ con học cách trưởng thành. Ai cũng phải học cách sống, học cách hi sinh, tha thứ và chịu đựng. Ranh giới giữa nhân vật chính phụ bị xóa nhòa, mỗi người đều mang trong mình một câu chuyện riêng, một nỗi lòng, một cuộc đấu tranh không ngừng nghỉ để bảo vệ một điều gì đó mà họ tin còn thiêng liêng hơn cả bản thân, cho dù đôi khi cũng phải đành lòng đánh đổi một thứ quan trọng khác.

Tình cảm gia đình, tình làng nghĩa xóm, tình bạn, tình yêu đôi lứa… những mối quan hệ thực lòng không toan tính trong gian khó ấy đặt trên nền thực tại của xã hội lũng đoạn bởi đồng tiền, bởi vẻ ngoài hào nhoáng, người người tính toán lợi lộc cá nhân, nhà nhà kín cổng cao tường, các giá trị tốt đẹp dần bị xói mòn, đạo đức băng hoại, tạo thành một sự đối lập đáng thương và buồn thảm. Nhưng tôi vẫn muốn tin rằng Reply 1988 đạt được thành công lớn và lan tỏa rộng đến như vậy là bởi những hạt mầm tốt vẫn còn, và rằng bộ phim đã lay động được tận sâu những tâm hồn đang đói khát tình người chỉ bởi nó đã truyền tải một cách chân thực và ấm áp những điều cốt lõi nhất đã gắn kết tất cả chúng ta lại với nhau.